A SENSE OF HOME
De tussenruimte als kans om sociale netwerken voor daklozen te verbeteren.
Project van Patrick Roegiers
A Sense of Home is ontstaan vanuit de fascinatie over hoe en wanneer iemand zich thuis voelt. Ik vroeg me af hoe het werkte voor daklozen die geen huis of thuis hebben. Mijn rol als architect is om sociaal en maatschappelijke vraagstukken aan de kaak stellen en daarvoor op zoek te gaan naar ruimtelijke oplossingen. De urgentie hiervoor van de groeiende groep daklozen in Nederland is hoog en het is een paradox dat Nederland zich voordoet als een verzorgingsstaat. Zolang het probleem op staatsniveau niet voldoende wordt geagendeerd, moet er gezocht worden naar bottom-up alternatieven. Maar waar hebben daklozen behoefte aan?
Om dit te onderzoeken leefde ik een week lang op straat in Amsterdam. Een van de belangrijkste inzichten was dat daklozen hun buurt zien als thuis, maar kamers missen in hun ‘huis’. Hun ‘woonkamer’, ‘slaapkamer’, ‘keuken’ en ‘badkamer’ liggen verspreid over de stad als een gefragmenteerd netwerk en er zijn niet voldoende kamers om te verblijven in hun buurt. Hierdoor wijken ze uit naar plekken buiten de stad, wat zorgt voor stress, onrust en fysiek leed. Omdat er genoeg ongebruikte ruimten en reststromen in de stad zijn, zouden we deze kunnen inzetten om het dagelijks leven van daklozen beter kunnen faciliteren. In de buurten waar de nood het hoogst was, maakte ik twee kamers: een keuken aan de Dappermarkt, genaamd de Dapperkeuken en een slaapkamer in de Jordaan, de Bedsteeg.
Afval vormde het basismateriaal voor deze kamers. In de Dapperkeuken werd gekookt met restproducten van de marktkramen;.de Bedsteeg is gemaakt van verzameld afvalkarton, dat geperst en behandeld werd als een nieuw modulair bouwmateriaal. Met familie en vrienden voerde ik deze experimenten uit. Het daadwerkelijk bouwen van een ruimtelijke deugd zorgde op lokaal niveau voor verbinding. Hoewel de mensen uit de buurt in het begin twijfels hadden, raakten ze gedurende het proces steeds meer betrokken en onderdeel van het project.
De rol van een architect en het maken van architectuur is tegenwoordig discutabel. Dit project laat zien dat architectuur veel breder is dan alleen het bouwen. Als je luistert, kijkt en samenwerkt, is architectuur geen doel meer op zich maar een sociaal verbindend element.
Afstudeercommissie: Machiel Spaan (mentor), Lada Hršak en Merijn de Jong. Toegevoegde leden t.b.v. het examen: Winfried van Zeeland en Albert Herder.
In samenwerking met studenten van de Nederlandse Filmacademie is er een documentaire gemaakt. De film verteld het verhaal over het leven op straat, de behoeften van daklozen en de rol van architectuur in de tussenruimte van de stad Amsterdam.
Regisseurs: Patrick Roegiers & Mey Rahimi, beeld: Lidewei Egbers, montage: Patrick Roegiers & Richelle van Loon, geluid: Zita Leemans.